Rượu Bâu Bằng Cả

Truyền thuyết về rượu Bâu của người Dao Thanh Y ở xã Bằng Cả kể rằng, xưa kia lâu lắm rồi không ai còn nhớ chính xác, thời bấy giờ người Dao Thanh Y lập làng, xung quanh là rừng già bao bọc. Vùng này xuất hiện một con quỷ, cứ ban ngày người lớn vào rừng săn bắt, làm nương thì con quỷ lại mò vào làng lấy hết gạo thóc, rình bắt trẻ nhỏ. Dân làng tức lắm nhưng không làm sao được, gạo thóc để nhà bao nhiêu cũng bị trộm hết. Trong làng có một già làng đức cao vọng trọng liền cầu xin thần rừng bảo vệ dân làng, mách cách trừng trị con quỷ tham lam độc ác đó. Đêm đó, già làng mộng rằng chọn nếp nương ngon, nấu với nước suối nguồn rồi đem chộn với một loại lá cây và ủ trong chum, khi nào thấy nước sánh vàng như mật ong thì đem chum nước để ra ngã ba, ngã bẩy đầu làng, quỷ thấy uống vào sẽ trở nên hiền lành như một đứa trẻ và không càn quấy dân làng nữa.

Nghe lời thần núi báo mộng, già làng làm theo, đến ngày mang ba chum rượu ra ngã ba đầu làng. Quỷ theo thói quen vào làng kiếm ăn, thấy chum nước lạ tỏa mùi thơm ngào ngạt, Quỷ tò mò uống thử, hết chum thứ nhất, đến chum thứ 2, rồi chum thứ 3. Lạ thay từ khi uống thứ nước này vào, nó bỗng trở nên hiền lành, không còn hung hãn và lảo đảo đi vòng quanh làng một lần rồi đi thẳng vào rừng và không còn quấy quả dân làng nữa. Nhớ ơn thần rừng, già làng cũng ủ một chum, chắt ra dâng lên thần rừng để bày tỏ lòng biết ơn và tri ân công đức thần rừng đã giúp dân làng đuổi quỷ.
Rượu Bâu Bằng Cả có hương vị đậm đà; là sự kết hợp độc đáo hương vị của nếp nương, lá rừng, bí kíp ủ và sự nồng nàn lên men tự nhiên (không qua nấu); rượu bâu được ủ từ loại men thủ công của đồng bào tạo nên một thức uống không nơi nào có được. Môt đặc biệt nữa là rượu Bâu nam, nữ đều uống được, uống rất êm khi uống rất khó say, nhưng đã say thì vương vất, ngất ngây nhưng lại không gây sự khó chịu, mệt mỏi hay đau đầu; rượu có màu vàng sáng, vị ngọt đằm sâu, ngửi thấy mùi thơm ngọt của gạo nếp mới, uống thật êm và uống xong vẫn còn dính môi, cổ họng đọng lại vị ngọt thanh.

Rượu Bâu Bằng Cả thường được dùng trong tất cả các dịp hội hè, đình đám, ngày Lễ tết, ngày kỷ niệm và dùng cả trong những sự kiện trọng đại của gia đình, dùng kết hợp với đủ thứ đồ ăn kèm theo từ đồ cỗ mặn xôi thịt đến bánh kẹo hoặc uống chay chẳng dùng với thứ gì cũng vẫn ngon; trước đây rượu Bâu Bằng Cả không làm để bán mà chỉ làm để gia đình dùng và khi có việc.
Làm rượu Bâu không khó nhưng không phải ai cũng làm được. Ngày xưa các cụ làm rượu Bâu rất cầu kỳ cẩn thận và nhiều kiêng kỵ, thứ gạo được dùng để làm rượu phải là gạo nếp nương, tự giã bằng cối đá, xảy vỏ xảy mày và cho vào nấu thành cơm để ủ; men ủ là thành phần quan trọng quyết định chất lượng của mẻ rượu, men để ủ rượu Bâu là men lá hay còn gọi là men truyền. Để đảm bảo giá trị và chất lượng sản phẩm rượu bâu Bằng Cả, Chính quyền địa phương và người dân Bằng Cả đã cùng nhau thành lập tổ chức sản xuất sản phẩm đảm bảo chất lượng mang thương hiệu rượu Bâu Bằng Cả thông qua việc đăng ký bảo hộ độc quyền nhãn hiệu chứng nhận tại Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam.

Rượu Bâu Bằng Cả, huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh không chỉ là một sản phẩm đặc sản có nhiều ý nghĩa, giá trị về văn hóa truyền thống, mà nó còn là một sản phẩm có giá trị bổ dưỡng cho mọi người, mọi gia đình; sản phẩm mang lại nhiều niềm vui, nhiều sự gắn kết, uống rượu Bâu Bằng Cả giúp nâng cao thể trạng, tốt cho đường tiêu hóa, đặc biệt là làm đẹp da cho phụ nữ.