Quảng Ninh, nơi than đá và biển cả giao hòa, còn ẩn chứa một “mật mã” ẩm thực khiến bao người say mê: khâu nhục Tiên Yên. Không chỉ là một món thịt heo thông thường, khâu nhục ở vùng đất này là cả một câu chuyện về sự kiên nhẫn trong chế biến và sự tinh tế trong thưởng thức, một di sản ẩm thực được vun đắp qua bao thế hệ.
Mang trong mình dáng dấp của ẩm thực giao thoa, khâu nhục du nhập vào Việt Nam từ phương Bắc, nhưng khi “hạ cánh” xuống Tiên Yên, nó đã được “Việt hóa” một cách tài tình, mang đậm dấu ấn của núi rừng và bàn tay khéo léo của người dân tộc thiểu số. Nếu bạn từng nghe đến cái tên “khâu nhục”, hãy hiểu rằng, ẩn sau hai từ mộc mạc ấy là cả một quá trình “khâu” – làm cho mềm rục – phần “nhục” – miếng thịt – đạt đến độ hoàn hảo, tan chảy trên đầu lưỡi. Người Tiên Yên, dù không ai nhớ rõ nguồn gốc món ăn, nhưng lại xem nó như một phần không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực địa phương, một niềm tự hào của vùng đất biên cương. Giờ đây, khâu nhục Tiên Yên không chỉ là món ăn quen thuộc của người dân bản địa mà còn là một “đại sứ ẩm thực” của Quảng Ninh, được bảo hộ bởi nhãn hiệu tập thể và chứng nhận OCOP 4 sao danh giá.
Bí quyết làm nên món khâu nhục “thần sầu” khởi nguồn từ việc lựa chọn nguyên liệu. Thịt heo, đặc biệt là thịt lợn đen được nuôi thả tự nhiên, với phần ba chỉ tươi ngon, tỷ lệ nạc mỡ hài hòa, chính là “linh hồn” của món ăn.
Bảng giao hưởng hương vị của khâu nhục Tiên Yên được tạo nên bởi sự hòa quyện tinh tế của các loại gia vị. Từ hành, tỏi thơm nồng, thảo quả, hoa hồi mang hơi thở núi rừng, đến húng lìu đặc trưng, đậu phụ rán phồng (phù chúc), chanh muối đậm đà, cùng nước mắm, mì chính, xì dầu và chút mật ong ngọt ngào… tất cả được cân đo đong đếm một cách tỉ mỉ.
Quy trình chế biến khâu nhục Tiên Yên là một nghệ thuật đòi hỏi sự kỳ công và thời gian. Miếng thịt ba chỉ sau khi được làm sạch sẽ được luộc chín tới. Tiếp theo là công đoạn “trăm vết kim” độc đáo, dùng que tre nhọn châm đều lên lớp bì để loại bỏ hết nước, giúp bì giòn hơn khi chiên. Thịt sau đó được treo cho ráo nước rồi phủ một lớp mật ong óng ánh, đặc biệt ở phần bì, trước khi được “tắm” mình trong chảo dầu nóng, đến khi lớp da chuyển sang màu vàng cánh gián hấp dẫn.
Sau khi chiên, miếng thịt được thái thành từng miếng vuông vắn, dày dặn, rồi ướp đẫm gia vị đã chuẩn bị. Những miếng thịt thấm đượm hương vị ấy được xếp ngay ngắn vào bát, rồi trải qua quá trình hấp cách thủy kéo dài 3-4 tiếng đồng hồ, cho đến khi từng thớ thịt mềm nhừ, tan chảy trong miệng. Khâu nhục thường được trình bày trong một chiếc bát tô, khi ăn sẽ úp ngược ra đĩa, để lộ phần bì vàng ruộm như một “ngọn đồi” thu nhỏ, tỏa hương thơm nức mũi. Khi thưởng thức, bạn sẽ cảm nhận được vị béo ngậy mà không hề ngấy, vị ngọt đậm đà quyện cùng hương thơm đặc trưng của các loại gia vị, tạo nên một trải nghiệm ẩm thực khó quên. Khâu nhục Tiên Yên là món ăn lý tưởng để thưởng thức cùng cơm trắng dẻo thơm, xôi nếp nương ấm nóng, hay thậm chí là bánh mì giòn rụm, đặc biệt trong những ngày tiết trời se lạnh.
Nếu bạn có dịp đến với Quảng Ninh trong những ngày nghỉ lễ, đừng bỏ lỡ cơ hội khám phá “bí mật” mang tên khâu nhục Tiên Yên. Hãy để món ăn này kể cho bạn nghe câu chuyện về sự cần cù, sáng tạo và lòng mến khách của người dân vùng đất mỏ.
