Giữa bạt ngàn hương sắc của những miệt vườn trĩu quả, một khát vọng lớn đang được ươm mầm: ngành rau quả Việt Nam đặt mục tiêu cán mốc kim ngạch xuất khẩu 10 tỷ đô la Mỹ vào năm 2030. Đây không chỉ là một con số kinh tế đơn thuần, mà còn là lời khẳng định mạnh mẽ về vị thế ngày càng vững chắc của nông sản Việt trên bản đồ thương mại toàn cầu. Hành trình chinh phục cột mốc này được định hình bởi 7 “chân kiềng” chiến lược, hứa hẹn mở ra một kỷ nguyên mới cho trái ngọt Việt.
Từ “vực thẳm” đại dịch đến “cú hích” từ các hiệp định:
Hành trình vươn ra biển lớn của nông sản Việt chưa bao giờ bằng phẳng. Giai đoạn 2020-2022 chứng kiến những “cơn gió ngược” từ đại dịch Covid-19, đẩy kim ngạch xuất khẩu vào thế khó. Tuy nhiên, bản lĩnh của người nông dân và sự nhanh nhạy của doanh nghiệp Việt đã tạo nên một cuộc “lội ngược dòng” ngoạn mục. Năm 2023 đánh dấu sự phục hồi và bứt phá ấn tượng với con số 5,6 tỷ đô la, tăng trưởng tới 67% so với năm trước. Đà tăng trưởng mạnh mẽ này tiếp tục được duy trì trong năm 2024, khép lại một năm “mùa vàng” với gần 7,2 tỷ đô la, tăng thêm 27,1% so với năm 2023.
“Bệ phóng” cho sự tăng trưởng thần tốc này chính là việc Việt Nam tận dụng hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do (FTA), đặc biệt là các FTA thế hệ mới như CPTPP, RCEP, EVFTA, UKVFTA, ACFTA… Nhờ đó, trái ngọt Việt đã “in dấu” tại hơn 80 quốc gia và vùng lãnh thổ, chinh phục những thị trường khó tính như Trung Quốc, Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Nhật Bản, và khẳng định sức hút tại các thị trường tiềm năng như Thái Lan, Hà Lan, Australia…
Khi “cánh cửa tỷ dân” rộng mở:
Sự kiện Trung Quốc chính thức “bật đèn xanh” cho 12 loại trái cây Việt Nam, trong đó có “ông vua” sầu riêng, được xem là một bước ngoặt lịch sử, mở ra một chân trời mới đầy hứa hẹn cho xuất khẩu rau quả sang thị trường tỷ dân này.
Nội lực từ những “vựa trái cây” trù phú:
Song hành cùng những cơ hội từ thị trường quốc tế, nội lực của ngành cũng không ngừng được củng cố. Ngày càng nhiều vùng sản xuất tập trung, chuyên canh các loại cây ăn quả chủ lực được hình thành, ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến vào quy trình sản xuất. Người nông dân không ngừng nâng cao trình độ, chuyển đổi tư duy từ sản xuất nhỏ lẻ sang hợp tác chặt chẽ với doanh nghiệp, cùng nhau kiến tạo những sản phẩm chất lượng cao, đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của thị trường.
Vượt qua “thách thức”, nắm bắt “cơ hội”:
Dù tràn đầy tiềm năng, hành trình chinh phục mục tiêu 10 tỷ đô la vẫn còn nhiều “gập ghềnh”. Biến đổi khí hậu khó lường, nguy cơ dịch bệnh luôn rình rập, cùng với đó là tình trạng lạm dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật… vẫn là những “nút thắt” cần tháo gỡ để đảm bảo năng suất, chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm. Sân chơi thương mại quốc tế ngày càng cạnh tranh khốc liệt, đi kèm với đó là những rào cản kỹ thuật ngày càng cao từ các thị trường nhập khẩu.
Về nội tại, dù đã có những bước tiến đáng kể, năng suất và chất lượng cây ăn quả của Việt Nam vẫn còn nhiều dư địa để cải thiện so với các nước trong khu vực. Mô hình sản xuất nhỏ lẻ, manh mún vẫn còn phổ biến. Tỷ lệ thất thoát sau thu hoạch còn cao, công nghệ chế biến và bảo quản chưa đáp ứng được yêu cầu. Sự liên kết giữa nông dân, doanh nghiệp và thị trường đôi khi còn lỏng lẻo, tạo ra những “điểm nghẽn” trong chuỗi giá trị.
Tuy nhiên, những thách thức này không làm giảm đi sự lạc quan. Giới chuyên gia đánh giá cao sự cải thiện về chất lượng rau quả Việt Nam, ngày càng được thị trường quốc tế tin dùng. Vấn đề then chốt hiện nay là làm sao để tăng cường liên kết sản xuất – tiêu thụ, xây dựng vùng nguyên liệu bền vững và nâng cao tỷ lệ chế biến sâu để gia tăng giá trị gia tăng cho sản phẩm.
Không chỉ “xuất ngoại”, thị trường nội địa cũng là “mặt trận” quan trọng:
Bên cạnh việc chinh phục thị trường quốc tế, việc khai thác hiệu quả thị trường nội địa với hơn 100 triệu dân cũng là một nhiệm vụ chiến lược, đảm bảo người tiêu dùng trong nước được thưởng thức những sản phẩm rau quả tươi ngon, an toàn và chất lượng.
7 “trụ cột” vững chắc cho mục tiêu 10 tỷ đô la:
Tiếp nối những thành công đã đạt được, Hiệp hội Rau quả Việt Nam đã xác định 7 nhiệm vụ trọng tâm, được ví như 7 “trụ cột” vững chãi để hiện thực hóa mục tiêu 10 tỷ đô la vào năm 2030:
-
Định hướng và dẫn dắt: Hiệp hội sẽ đóng vai trò “kim chỉ nam”, định hướng và vận động hội viên tuân thủ các chủ trương, chính sách của nhà nước, đồng thời đảm bảo hoạt động phù hợp với định hướng phát triển kinh tế và xu thế hội nhập.
-
Cầu nối tin cậy: Hiệp hội sẽ là “kênh thông tin” hiệu quả, kết nối cơ quan quản lý nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phối hợp và trao đổi thông tin.
-
Hỗ trợ và tư vấn chuyên sâu: Hiệp hội sẽ tăng cường hỗ trợ và tư vấn cho hội viên trong việc tổ chức sản xuất theo nhu cầu thị trường, khuyến khích ứng dụng công nghệ cao để tạo ra sản phẩm chất lượng, an toàn.
-
Xây dựng chuỗi liên kết bền vững: Thúc đẩy sự hợp tác chặt chẽ giữa người sản xuất và doanh nghiệp, xây dựng các chuỗi cung ứng và chuỗi giá trị ổn định, nâng cao vị thế cạnh tranh của rau quả Việt.
-
Quảng bá thương hiệu, mở rộng thị trường: Tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại và quảng bá hình ảnh rau quả Việt Nam đến bạn bè quốc tế, hỗ trợ doanh nghiệp tìm kiếm thị trường mới.
-
Cung cấp thông tin giá trị: Trở thành nguồn thông tin tin cậy, cung cấp và cập nhật thường xuyên các thông tin chuyên ngành, báo cáo phân tích thị trường cho các bên liên quan.
-
Nâng cao năng lực nội tại và mở rộng mạng lưới: Mở rộng số lượng thành viên, không ngừng nâng cao chất lượng hoạt động, uy tín và tầm ảnh hưởng của Hiệp hội trong và ngoài nước.
Hành trình 10 tỷ đô la xuất khẩu rau quả không chỉ là một mục tiêu kinh tế, mà còn là minh chứng cho sức mạnh nội tại, sự năng động và khát vọng vươn tầm thế giới của ngành nông nghiệp Việt Nam. Với sự đồng lòng và những bước đi chiến lược, trái ngọt Việt Nam đang viết tiếp câu chuyện thành công trên trường quốc tế.
